Rodzaje systemów

dział: Polityka
System jednopartyjny

W systemie jednopartyjnym legalnie może działać tylko jedna partia polityczna. Do niej należy kierowanie państwem i sprawowanie rządów. Wszelka działalność opozycyjna jest przez nią skutecznie niszczona i hamowana. Na najważniejszych państwowych stanowiskach zasiadają partyjni dygnitarze. W takim państwie może działać parlament, jednak jego uchwały służą jedynie partii i są zatwierdzeniem decyzji przez nią wydanych. 

 

Przykładem takich systemów jednopartyjnych były państwa totalitarne: faszystowskie Włochy (NPF), III Rzesza (NSDAP), ale także i państwa komunistyczne: Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (KPZR), Polska Rzeczypospolita Ludowa (PZPR) czy Chińska Republika Ludowa (KPCh). 

 

System dwupartyjny

W takim systemie partyjnym na scenie politycznej działa wiele partii, jednak realne szanse na zdobycie władzy maja tylko dwie z nich. Tak skonstruowany system wpływa bardzo korzystnie na stabilizację  i równowagę politycznego życia w kraju. Partia, która zwycięża w wyborach, formuje rząd. Jest on w stanie zrealizować swój program polityczny i przeprowadzić szereg reform, ponieważ pewnie jest, że jego kadencja zakończy się po upływie czasu przewidzianego przez konstytucję. Wadami tego typu systemu jest dominacja na scenie politycznej tylko dwóch partii. W tym wypadku mniejsze partie maja nikłe szanse na udział w rządach parlamentarnych, ponieważ nie są w stanie uzyskać wystarczającego poparcia, by znaleźć się w parlamencie. Charakterystyczną cechą dla tego typu systemu partyjnego jest rozmycie programów dwóch partii, które rywalizują o władzę. Zagadnienia poruszane w programie są bardzo szerokie, a celem staje się zyskanie jak największej liczby zwolenników. 

 

Taki system partyjny występuje w Stanach Zjednoczonych, gdzie do walki o władze stają Partia Republikańska i Partia Demokratyczna. Także w Wielkiej Brytanii realne szanse na zdobycie władzy mają: Partia Konserwatywna bądź Partia Pracy.

 

System dwuipółpartyjny

W tym systemie działają dwie partie zdecydowanie dominujące nad pozostałymi. W walce o władze zwycięża raz jedna, raz druga. Jednak by móc rządzić potrzebują mniejszej partii, która weszłaby z nimi na drogę współpracy i zwarła koalicję.

 

Tego typu system partyjny występuje w Niemczech. Niemieckie SPD lub CDU/CSU zawierały koalicję z Zielonymi bądź z FDP.

 

System wielopartyjny z partią dominującą

W systemie tego typu na scenie politycznej działa wiele partii. Spośród rywalizujących za sobą ugrupowań jedno wyróżnia się wielkością i na tyle silnym poparciem wśród obywateli, że w trakcie wyborów jest w stanie zdobyć ok. 45% głosów. Jest to jednak za mało, by partia ta mogła samodzielnie utworzyć rząd. Konieczne staje się stworzenie koalicji rządowej.

 

Taki system jest charakterystyczny dla państw demokratycznych. Jak każdy z systemów partyjnych także i ten ma swoje zalety i wady. Zaletą tego typu systemu jest możliwość uzyskania reprezentacji w parlamencie przez każde ugrupowanie polityczne, działające w danym państwie. W tej sytuacji każdy wyborca ma dość duże możliwości co do wyboru partii, a tym samym programu politycznego, z którym się utożsamia. Wadą jest natomiast dość duże rozbicie sceny politycznej, mniejsza stabilność rządów, bowiem do ich utworzenia konieczne jest zawarcie koalicji. Tego typu rządy są z reguły niestabilne, ponieważ zawsze istnieje groźba zerwania koalicyjnej umowy. System wielopartyjny może działać tylko w oparciu o mądre kompromisy polityczne. 

 

System wielopartyjny bez partii dominującej

W systemie wielopartyjnym bez partii dominującej istnieje wiele ugrupowań politycznych walczących pomiędzy sobą o władzę. Żadna z nich nie wyróżnia się jednak na tyle wielkością, czy społecznym poparciem, aby była w stanie osiągnąć w wyborach choć 45%-towe poparcie. Konieczne jest powstanie koalicji aby utworzyć rząd. W tym wypadku jednak nie ma żadnej partii, która byłaby konieczna do jego powstania. W takiej sytuacji w koalicji znajdują się bardzo różne partie.

 

System partyjny tego typu występuje w Polsce, ale także w Belgii w latach 1981 –1999 czy we Włoszech w latach 1963 – 2001. 

System partyjny i jego rodzaje
  • Definicja systemu partyjnego
  • Rodzaje systemów