Podstawowe dokumenty międzynarodowej ochrony praw człowieka

dział: Prawo

Karta Narodów Zjednoczonych

Za narodzenia współcześnie obowiązującego systemy ochrony praw człowieka uznaje się moment ogłoszenia 26 czerwca 1945 roku Karty Narodów Zjednoczonych. Przestrzeganie praw człowieka gwarantowało pokój i stabilizację na świecie.

 

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela

W 1946 roku przy ONZ powstała komisja powołana przez Radę Społeczno-Gospodarczą w celu opracowania dokumentu chroniącego prawa człowieka. Wynikiem pracy tej komisji było ogłoszenie w paryskim Palais de Chaillot Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela („Magna Carta dla całej ludzkości”) 10 grudnia 1948 roku podczas Zgromadzenia. Deklaracja uznaje, że „przyrodzona godność wszystkich członków wspólnoty ludzkiej jest podstawą wolności, sprawiedliwości i pokoju na świecie” i wiąże się z uznaniem fundamentalnych praw człowieka, np. prawo do życia, do wolności. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela jest pierwszym kompletnym katalogiem praw człowieka. Prawa człowieka nie są przywilejami tylko, należną mu własnością.

 

Pomimo różnic ideologicznych i historycznych 58 państw przyjęło Powszechną Deklarację. Treści zawarte w dokumencie były najważniejsze dla pokoju i dawały realne możliwości współpracy międzynarodowej w dziedzinie poszanowania praw człowieka.

 

Dziś Deklaracja jest przetłumaczona na 200 języków i najczęściej cytowana kiedy podnoszona jest kwestia wartości i praw człowieka. W październiku 1997 roku Mary Robinson, została mianowana drugim z kolei Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych do spraw Praw Człowieka, jej zdaniem „prawa człowieka należą do ludzi, prawa człowieka mówią o ludziach i ich prawach”.

 

Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka

W dniu 16 grudnia 1966 roku w Nowym Jorku podpisano Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka (są one kodyfikacją praw ogłoszonych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela). MPPC - to wspólna nazwa dla umów międzynarodowych przyjętych przez ONZ W skład tych umów wchodzą dwa odrębne dokumenty tj.:

 

  • Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (MPPOiP) zawierający cztery części, dotyczące podstawowych praw i wolności człowieka oraz zobowiązań państwa wobec obywatela. W ramach Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych powołano Komitet Praw Człowieka, którego zadaniem jest przestrzeganie wykonania postanowień powyższego paktu. Komitet Praw Człowieka nie może wydawać wyroków, a jedynie apelować do odpowiednich organów państwowych o zaprzestanie praktyki łamania praw.
  • Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych (zawierający 31 artykułów w pięciu częściach dokumentu). Pakt rozszerza i konkretyzuje prawa zawarte w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.

Polska ratyfikowała omawiane dokumenty 3 marca 1977 roku. Do dziś uczyniło to łącznie 151 państw.

 

Inne akty prawne:

Prawa człowieka zawarte w Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela znalazły swoje odzwierciedlenie w innych aktach prawnych, bardziej wyspecjalizowanych:

  • Konwencja Dotycząca Statusu Uchodźców z 1951 roku ustalona w Nowym Jorku;
  • Konwenca o Prawach Politycznych Kobiet z 1951 roku;
  • MiędzynarodowaKonwencjai o Eliminacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej - ustalona w marcu 1966, w myśl której głoszenie haseł o wyższości ras i nienawiści rasowej jest sprzeczne z przyjętym prawem międzynarodowym;
  • Akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z 1975 roku;
  • Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Kobiet z 18 grudnia 1979 roku, wskazująca na niebezpieczeństwa dyskryminacji politycznej i społecznej kobiet, w życiu rodzinnym i małżeńskim;
  • Konwencja w Sprawie Zakazu Stosowania Tortur oraz Innego Okrutnego, Nieludzkiego lub Poniżającego Traktowania oraz Karania z 10 grudnia 1984 roku;
  • Drugi Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w Sprawie Zniesienia Kary Śmierci z 15 grudnia 1989 roku (Nowy Jork);
  • Konwencja Praw Dziecka określająca sytuację dzieci w państwie, rodzinie i wskazująca na problemy dotyczące np. wykorzystywania dzieci przez pracodawcę lub handel dziećmi w krajach słabo rozwiniętych, ustalonej w 1989 roku;
  • Konwencja o Ochronie Pracowników Migrujących i Członków Ich Rodzin z 1990 roku;
  • Deklaracja w Sprawie Osób Należących do Mniejszości Narodowych lub Etnicznych, Religijnych i Językowych podpisanej w 1992 roku;
  • Międzynarodowa Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej z 7 marca 1996 roku;
  • Protokół Dodatkowy do Konwencji w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Kobiet z 10 grudnia 1999 roku;

 

Prawa człowieka
  • Geneza praw człowieka
  • Generacje praw człowieka
  • Podstawowe dokumenty międzynarodowej ochrony praw człowieka